ریموند کارور نویسندۀ آمریکایی می‌گوید اگر ما هنرهایی مثل موسیقی و نقاشی را یاد می‌گیریم چرا داستان‌نویسی را نباید یاد بگیریم و در آن آموزش ببینیم؟ یعنی می‌توانیم از خودمان بپرسم چگونه داستان بنویسیم؟ یا مثلاً چگونه رمان بنویسیم؟

راستش سال‌ها پیش اصلاً نمی‌دانستم چیزی به نام آموزش نویسندگی وجود دارد. اولین کتابی که شاید خیلی جدی آن را خوانده باشم داستانی بود دربارۀ مردی که چندین بار دور زمین بزرگی دوید تا آن زمین را از آنِ خودش کند. این شرطی بود که شاید حاکم گذاشته بود. آن مرد دوید و دوید و زمین را مالک شد؛ اما مالک شدن خودش را ندید چون آن‌قدر دویده بود که مُرد. این داستان که نه نامش یادم مانده و نه نویسنده‌اش، در کتابی بود که سال پنجم دبستان برای مسابقۀ داستان نویسی آموزش‌وپرورش به ما داده بودند تا بخوانیم.

من آن‌وقت‌ها حتی آرزو نداشتم نویسنده شوم و حتی این سوال توی ذهنم نبود که چگونه داستان بنویسم. داستان نوشتن برای من شبیه این بود که موهای طلایی و چشمان سبز داشته باشم؛ و خب وقتی از شکم مادرم با این شکل و شمایل به دنیا نیامده بودم، چه می‌شد کرد؟ فکر می‌کردم داستان نویسی هم چیزی است شبیه موطلایی بودن یا چشم‌رنگی بودن که خواهرم بود و من نبودم. فکر می‌کردم چیزی به نام آموزش نوشتن داستان کوتاه یا آموزش نوشتن رمان وجود ندارد و نویسنده‌ها از همان اول نویسنده به دنیا آمده‌اند. عجیب است؛ اما کودکی من از این هم عجیب‌تر سپری شد و به‌هرحال واقعیت است.

آموزش نویسندگی داستان کوتاه

من شیفتۀ کتاب‌ها بودم و شاید چون نمی‌دانستم داستان نویسی را می‌شود یاد گرفت فارغ از آرزوی نوشتن داستان کوتاه یا نوشتن رمان، هرچه به دستم می‌رسید می‌خواندم. از کتاب‌های زیست‌شناسی خواهرم که آن‌وقت‌ها رشتۀ تجربی بود تا رمان‌های عاشقانه و تلخی که از پسرخاله‌ام قرض می‌گرفتم. از داستان‌های عزیز نسین و حتی قراردادهای مالی پدر و پدربزرگم دربارۀ حق برداشت از زمینی خانوادگی که در خیال من آن مردِ توی داستان بارها دورش را دویده بود.

بعدها که بزرگ‌تر شدم و دانشگاه رفتم همچنان خواندم و حتی چندین نویسندۀ مشهور را از نزدیک دیدم که بعدها فهمیدم ازقضا بعضی‌هایشان کلاس‌های آموزش نویسندگی خلاق دارند. هم آموزش نوشتن داستان کوتاه و هم آموزش نوشتن رمان. منتها من هیچ‌وقت به ذهنم نرسیده بود از آن‌ها بپرسم چگونه رمان بنویسیم؟ یا چگونه داستان بنویسیم؟ این دیگر شاید حتی احمقانه به نظر برسد؛ ولی من همین‌قدر گیج و منگ بودم. البته دربارۀ اینکه چیزی وجود دارد به نام آموزش داستان نویسی و نه دربارۀ خواندن داستان و حتی حل کردن مسئله‌های پیچیده.

آموزش نویسندگی رمان

من کتاب‌هایی از مارکز و کوندرا و سارتر و کامو گرفته تا داستایوفسکی و شکسپیر و وولف و دوراس و موپاسان و فاکنر می‌خواندم و فکر می کردم همان‌طور که من ریاضی و فیزیک را خوب می‌فهمم و خب حتماً طبیعت این ویژگی را به من ارزانی داشته، آن‌ها هم موهبت طبیعی‌شان این بوده که رمان و داستان کوتاه بنویسند؛ و البته بدون آموزش داستان نویسی. عجیب‌غریب است و خنده‌دار. حتی کمی شرم‌آور. من کلیدر دولت‌آبادی و در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفتۀ پروست را هم خوانده بودم و هنوز نمی‌دانستم آموزش نویسندگی از پایه وجود دارد.